قدیمی ترین بنای به جامانده در اصفهان، آتشگاه یا کوه آتشگاه است. نامهای دیگر آن مهربین، در مهربین یا آتشکده مهربین بوده است. قدمت این بنا احتمالا به دوران عیلامی‌ها می‌رسد. این آتشگاه که یکی از 7 آتشکده بزرگ و مهم دوران ساسانیان بوده در دوره پهلوی نیز مورد مرمت جدی قرار گرفت و در 1330 و با شماره 380 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. برای آشنایی بیشتر با این بنای باستانی، با سفرانه همراه باشید.

موقعیت آتشگاه اصفهان

بنای آتشگاه، بر بالای 100 متری کوه آتشگاه، در بخش ماربین و 8 کیلومتری غرب اصفهان، در قسمت جنوبی خمینی‎شهر، در فاصله ‎ 2 کیلومتری از منارجنبان و در قسمت شمالی بزرگراه اصفهان-نجف‌آباد، قرار گرفته است. از بالای این کوه که در مقابل زاینده‎رود قرار دارد، منظره ای زیبا از چهار طرف شهر، باغ‎ها و کشتزارهای دیده می شود.

تاریخچه

کوه آتشگاه فعلی درزمانهای قدیم مکانی مقدس و محل دفن طهمورث پیامبر بوده که در حدود قرن ششم پیش از میلاد زندگی می کرده است. همچنین دارای تونل مخفی به کهن دژ خمینی شهر بوده و یکی از مراکز مهم نگهداری گنجینه ها در زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران به شمار میرفته است.

پایه‌های بنای آتشکده از میانه‌های تپه شروع می شود و این استحکامش را تضمین کرده است. اصل بنا، هشت گوشه است و ستون‌هایی محکم آنرا احاطه کرده‌اند. راه پله‌ای، که رفت و آمد به بلندای بنا را آسانتر می‌کرده که هنوز اثراتی از آن برجا مانده است. هرگوشه اتاق یک پنجره به فضای بیرون دارد و در مرکز این پنجره‌ها آتشی مقدس که موبدان از آن مراقبت می‌کردند. آتشدان به نحوی آتش را به نمایش می‌گذاشت که از تمامی پنجره‌ها و بخش‌ها قابل دیدن باشد. در قسمت زیر اتاق اصلی که آتشدان در آن قرار دارد، اتاق‌های زیادی تا زیر تپه ادامه داشته‌اند که گذر سالها و باد و بوران آنها را که از خشت خام و بی ثبات تری ساخته شده بودند خراب کرده است.

ساخت این بنا از جنس خشت خامی بوده که از ملات خاک رس، آهک، و ساقه‎های نی، ساخته شده است. در قدیم از شاخه‎های نی خشک در بین خشت‎ها، برای استحکام بیشتر استفاده می‎شده است.

به عقیده زرتشتیان آتش مقدس که در آتشگاه های حفاظت شده نگه داشته می شده است و نباید هیچگاه آتشش خاموش شود. یکی از مراسم های مخصوص آتشگاه ها این بوده که در مواقع مشخصی ترکه های چوبی را شعله ور می کردند، بهمین دلیل به آتشکده ها به خاطر سبک معماری شان چهارتاقی نیز می گفتند. در آتشگاه ها مراسم های مذهبی مخصوص اجرا می کردند و سرودهایی مذهبی می خواندند و تمامی مردمی که می خواستند در این مراسم شرکت کنند، در اطراف این چهارتاقی گرد می آمدند. بسیاری از آتشکده ها پس از اسلام در ایران تبدیل به مسجد شدند. آتشکده هایی که در نقاط دوردست یا کم جمعیت قرار داشتند، همچنان به حال خود باقی ماندند و تا به الان به قوت خویش وجود دارند.

آتشگاه اصفهان از دید تاریخ نویسان

تحقیقات درباره آتشگاه از سال 1938 میلادی توسط آندره گُدار، در سری مجلات ایران‎شناسی آغاز شد. نخستین نقشه معماری دقیق آن نیز، توسط ماکسیم سیرو در سال 1960 میلادی تهیه شد. در ایران،‌ اولین بار رشید شه مردان، که یک موبد زرتشتی بود، و سپس دکتر علیرضا جعفری‎زند باستان‎شناس، و میترا آزاد، به بررسی این بنا پرداخته‎اند. این باستان‌شناسان ایرانی، نتایج تحقیقات خود را در کتاب‎هایی با همین عنوان، ارائه داده‎اند. 

برخی تاریخ نویسان قدیم، در نوشته های خود راجع به آتشگاه اصفهان مطالبی نوشته‌اند. از آن جمله:

ابن خردادبه در قرن سوم هجری در کتاب المسالک والممالک می‌گوید: در قریه مارابین، قلعه‌ای از بناهای طهمورث موجود است و در آن آتشکده‌ای ست.

حمزه اصفهانی در قرن چهارم هجری در کتاب سنی ملوک‌الارض والانبیا پس از نام بردن از آتشکده‌های اصفهان می‌نویسد:

کی‌اردشیر در شهر اصفهان، به یک روز سه آتشکده بنیاد گذاشت. یکی را به هنگام برآمدن آفتاب در جانب «قلعه ماربین» (ماربین، مهربین یا آتشگاه امروزی) به نام آتشکدهٔ شهر اردشیر، دوم آتشکده‌ای به نام زروان اردشیر به هنگام ظهر در دارک از روستاهای خوار (برخوار فعلی) و سوم، آتشکدهٔ مهر اردشیر در روستای "اردستان».

برای آشنایی بیشتر با خدمات سفرانه و دریافت خدمات ما به لینک های زیر مراجعه کنید:

• رزرو هتل
• خدماتcip